Wielu rodziców, gdy zauważa, że z ich dzieckiem dzieje się coś niepokojącego (lub gdy dziecko samo zgłasza problemy ze zdrowiem psychicznym), nie wie od czego zacząć i gdzie się udać, by uzyskać wsparcie. Dlatego wskazujemy, gdzie znaleźć specjalistyczną pomoc.

Na początek warto wyjaśnić, jak funkcjonuje polski system opieki psychologicznej i psychiatrycznej. W kraju od kilku lat trwa reforma psychiatrii dzieci i młodzieży, w ramach której system opieki psychiatrycznej został podzielony na trzy poziomy referencyjne.

Pierwszym miejscem, do którego należy się udać jest Ośrodek Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla Dzieci i Młodzieży.

Aby skorzystać z usług oferowanych przez ośrodki środowiskowe nie trzeba mieć skierowania. Dziecko może pozostawać pod opieką takiego ośrodka do 21. roku życia (do ukończenia nauki w szkole ponadpodstawowej). W Środowiskowym Centrum Zdrowia Psychicznego (ŚCZP) świadczeń udzielają: psycholodzy, psychoterapeuci i terapeuci środowiskowi.

Założeniem takiego ośrodka jest współpraca środowiskowa i objęcie opieką całego systemu lokalnego, w którym dziecko funkcjonuje, czyli rodziny i placówki szkolnej. Taki model wsparcia pozwala na pogłębioną diagnozę problemów dziecka i sprawia, że udzielana pomoc może być bardziej sprecyzowana, skuteczna i podążać „za pacjentem”. Docelowo środowiskowe ośrodki mają znajdować się w każdym powiecie, co usprawni ścieżkę pomocy i pozwolić na wczesne wykrywanie oraz interwencję. Po zgłoszeniu się do ŚCZP, pracownik ośrodka powinien się z Tobą skontaktować w ciągu tygodnia i umówić na wizytę domową w celu zebrania wywiadu rodzinnego.

Na drugim poziomie referencyjnym znajduje się Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży. Tutaj również nie potrzebujesz skierowania. Jego zasadniczą różnicą od pierwszego poziomu jest to, że świadczenia udzielane są również przez lekarzy psychiatrów. Jeśli pacjent wymaga większej opieki i pogłębionej diagnostyki, może skorzystać ze świadczeń oferowanych na oddziale dziennym. Są formą leczenia szpitalnego, która jednocześnie pozwala na funkcjonowanie w swoim środowisku, ponieważ pacjenci przebywają tam tylko w ciągu dnia.

Ostatnim poziomem są Ośrodki Wysokospecjalistycznej Całodobowej Opieki Psychiatrycznej. Zapewniają wsparcie tym pacjentom, którzy wymagają najbardziej specjalistycznej pomocy. Skierowanie na oddział całodobowy nie jest potrzebne – wyjątek stanowią sytuacje zagrażające życiu lub zdrowiu. Wtedy przyjęcie następuje w trybie nagłym. Na hospitalizację wyraża zgodę opiekun prawny, oraz dziecko, jeśli ma powyżej 16 lat.

Jak znaleźć placówkę czy uzyskać więcej informacji na temat leczenia?

• Strona NFZ z aktualizowaną mapą ośrodków wszystkich poziomów referencyjnych: https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/informacje-o-swiadczeniach/ochrony-zdrowia-psychicznego-dzieci-i-mlodziezy/

• Strona NFZ „Gdzie się leczyć”. Należy wybrać zakładkę „Przychodnie i szpitale”: https://gsl.nfz.gov.pl/GSL/

Rzecznik Praw Pacjenta stworzył poradnik „Z psychiatrią na Ty!”, w którym znajdziesz wiele materiałów, w tym odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania z zakresu leczenia psychiatrycznego: https://www.gov.pl/web/rpp/z-psychiatria-na-ty

Gdzie jeszcze uzyskać pomoc?

• psycholog, pedagog szkolny
• poradnie psychologiczno-pedagogiczne
• ośrodki interwencji kryzysowej
• w przypadku występowania uzależnień – poradnie leczenia uzależnień
• miejskie i powiatowe centra pomocy rodzinie lub ośrodki pomocy społecznej

To ważne, aby wiedzieć, że to nic złego, jeśli Twoje dziecko zmaga się z problemami zdrowia psychicznego i wymaga specjalistycznej pomocy. Na co dzień korzystamy z usług wielu specjalistów, np. udajemy się do lekarza kardiologa, gdy odczuwamy ból w klatce piersiowej lub do pulmonologa, jeśli mamy trudności z oddychaniem. Tak samo należy postępować ze zdrowiem psychicznym. Zdrowie fizyczne i zdrowie psychiczne stanowią nierozłączną całość. To ważne, by dbać o każde z nich i sięgać po pomoc, jeśli jej potrzebujemy.