O uszczegółowienie zakresu zadań psychologa zatrudnianego w placówce opiekuńczo-wychowawczej oraz określenie czasu, który ma przeznaczyć na pracę psychologiczną z dzieckiem zaapelowała Rzeczniczka Praw Dziecka w liście do Ministry Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Rzeczniczka Praw Dziecka monitoruje sytuację wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz udzielanej im pomocy i wsparcia psychologicznego. Liczne zgłoszenia, które trafiają do Biura RPD pokazują trudną sytuację dzieci. Młode osoby dzwonią i piszą informując o swoich problemach, w rozwiązywaniu których powinny otrzymać niezbędne wsparcie w możliwie najszybszym czasie. Również osoby dorosłe nierzadko poruszają kwestię opieki psychologicznej w placówkach opiekuńczo-wychowawczych.

Monika Horna-Cieślak w piśmie do resortu z 25 listopada przywołała sytuacje, które stanowią jedynie przykłady nieprawidłowości mogących wpływać istotnie na funkcjonowanie wychowanków. – Zasadne jest, aby w takich i podobnych okolicznościach mogli oni korzystać z doraźnego wsparcia psychologicznego. Doświadczenie przemocy, w tym przemocy psychicznej, lekceważenie potrzeb emocjonalnych i brak opieki psychologicznej mają poważne, długotrwałe skutki dla rozwoju dziecka – napisała Rzeczniczka.

Pismo do MRPiPS w sprawie pomocy psychologicznej w placówkach opiekuńczo-wychowawczych

– Stres związany z permanentnym przebywaniem w pieczy zastępczej, ale również z niewłaściwym traktowaniem ze strony innych wpływa na rozwój mózgu, szczególnie w obszarach odpowiedzialnych za regulację emocji, zdolności do radzenia sobie ze stresem oraz budowanie zdrowych relacji. Dziecko, którego potrzeby emocjonalne są ignorowane, może rozwijać poczucie odrzucenia i niską samoocenę. Brak wsparcia psychologicznego uniemożliwia zdrowe przetwarzanie trudnych emocji i sytuacji, co prowadzi do problemów emocjonalnych, takich jak lęk, depresja czy trudności z nawiązywaniem bliskich relacji w przyszłości. Wszystkie te czynniki wpływają na rozwój psychospołeczny dziecka hamując jego zdolność do budowania pewności siebie, zaufania do innych oraz zdrowej samooceny. Dzieci te mogą także doświadczać trudności w nauce, trudności w skupieniu uwagi i problemów z radzeniem sobie z wyzwaniami dnia codziennego – podkreśliła Monika Horna-Cieślak.

Rzeczniczka przypomniała, że w sprawie realizacji zadań opiekuńczo-wychowawczych wypowiedziała się w 2022 r. Najwyższa Izba Kontroli. W toku badania przeprowadzanego w wybranych placówkach opiekuńczo-wychowawczych ujawniono liczne nieprawidłowości dotyczące m.in.: fizycznego i psychicznego znęcania się nad dziećmi, systemu stosowanych w placówce nagród i kar, braku przejrzystości co do różnicowania kwot kieszonkowego wypłacanego wychowankom, ograniczenia wyjść poza teren placówki w czasie wolnym czy udzielania naruszającej poczucie godności dziecka i mogącej być dla niego poniżającą nagany dyrektora placówki.

Z informacji o wynikach kontroli przeprowadzonej przez NIK wynika jednak, że nie wszystkie placówki mobilizowały rodziców biologicznych do aktywnego i świadomego udziału w programach reintegracyjnych, udzielając im przy tym wsparcia i poradnictwa pedagogicznego, terapeutycznego oraz psychologicznego. Działania każdej z placówek głównie skupiały się na zaspokojeniu podstawowych potrzeb życiowych wychowanków. Jeśli jednak chodzi o zaspokajanie potrzeb wyższego rzędu, jak na przykład opieki psychologicznej czy terapeutycznej stwierdzono zaniedbanie tego obszaru.

Monika Horna-Cieślak zwróciła się też z prośbą o wystosowanie odpowiedniego apelu do organów prowadzących placówki opiekuńczo-wychowawcze, by podjęły próby promocji oraz rozpowszechniania informacji o rekrutacjach przebiegających na stanowiska psychologów w związku z tak ogromnymi potrzebami w tym zakresie.

– Wyrażam nadzieję, że podjęte w tej sprawie działania przyczynią się do jak najlepszego zabezpieczenia interesu dzieci i młodzieży będąc kolejnym krokiem do uczynienia placówek opiekuńczo-wychowawczych miejscami, w których wychowankowie otrzymają adekwatną do ich potrzeb pomoc psychologiczną i pedagogiczną, a przy tym duże wsparcie w dążeniu do ich dorosłości – napisała Rzeczniczka. I poprosiła o informacje na temat poczynionych w sprawie ustaleń i decyzji.