Strajk nauczycieli może doprowadzić do sprzecznego z konstytucją podziału uczniów na dwie kategorie – tych, którzy będą mieli równe prawa do kontynuowania edukacji, i tych, którzy tego prawa zostaną pozbawieni. Dlatego Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak wezwał premiera i minister edukacji narodowej do przedłużenia rekrutacji do szkół średnich. Tak aby każdy uczeń, niezależnie od tego, kiedy – czy w kwietniu, czy w czerwcu – napisze egzamin gimnazjalny lub ósmoklasisty, zdążył złożyć wszystkie dokumenty do wybranej przez siebie szkoły.

– Jako Rzecznik Praw Dziecka nie mogę milczeć, gdy w oświacie dochodzi do protestu, który uderza w dzieci. O równości szans w edukacji stanowi Konstytucja RP. Jutro to święte prawo może zostać złamane – podkreślił Mikołaj Pawlak, który dziś w Lublinie sprawdzał, jak strajk w oświacie odbija się na tutejszych uczniach.

Rzecznik zwracał szczególnie uwagę na zagrożenie egzaminów, które stanowią o przyszłej edukacji młodych Polaków. Do egzaminów gimnazjalnych (10-12 kwietnia 2019 r.) i ósmoklasistów (15-17 kwietnia) ma przystąpić w tym roku ok. 725 tysięcy uczniów – w VIII klasach szkoły podstawowej ok. 375 tys. uczniów i ok. 350 tys. w III klasach gimnazjum. Zaświadczenia z wynikami testów uczniowie otrzymać mają 21 czerwca. Tych dat nie można już zmienić.

Przeciw krzywdzącym podziałom

Z informacji, które docierają do Biura Rzecznika Praw Dziecka, wynika, że w części szkół egzaminy gimnazjalne i ósmoklasisty mogą zostać odwołane. Tysiące uczniów przystąpią do egzaminów dopiero w terminie dodatkowym, 3-5 czerwca. Komisje egzaminacyjne mogą nie zdążyć sprawdzić tak wielu prac do 21 czerwca. A to oznacza, że uczniowie ci nie otrzymają w tym terminie zaświadczeń z wynikami egzaminów. Bez tych dokumentów nie będą mogli wziąć udziału w rekrutacji do szkół średnich w normalnym trybie. Będą musieli poczekać na zakończenie rekrutacji i aplikować tylko tam, gdzie pozostaną wolne miejsca.

– 725 tysięcy uczniów zostanie podzielonych na lepszych i gorszych, na tych, którzy będą mogli sobie dowolnie wybrać szkołę średnią, do której chcą się dostać, i tych, którzy takiego wyboru zostaną pozbawieni. To będzie podział nie według kryterium wiedzy, umiejętności, talentów ucznia, lecz ze względu na to, czy w danej szkole nauczyciel przyjdzie lub nie przyjdzie do pracy. Nie ma na to mojej zgody – powiedział Mikołaj Pawlak.

Równe zasady dla wszystkich

Rzecznik nie tylko ponownie zaapelował do nauczycieli, by zawiesili strajk na czas testów gimnazjalnych i ósmoklasistów, lecz wystąpił z konkretnym rozwiązaniem problemu egzaminów.

Zgodnie z ustawowymi uprawnieniami Rzecznik Praw Dziecka wezwał Ministra Edukacji Narodowej Annę Zalewską i premiera Mateusza Morawieckiego, aby polecili kuratorom oświaty podjęcie pilnych działań – w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego na podstawie Prawa oświatowego (art. 51 ust. 1 pkt 1 oraz kompetencji określonych w art. 51 ust. 1 pkt 8 i 10 ustawy z 14 grudnia 2016 r.) – zapewniających wszystkim uczniom III klasy szkół gimnazjalnych i VIII klasy szkół podstawowych równe szanse w składaniu dokumentów do szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych. Kuratorzy oświaty powinni wydać zarządzenie o przedłużeniu terminu na składanie dokumentów. Tak aby wszyscy uczniowie, ci którzy zdadzą egzamin w kwietniowym terminie, jak i ci, którzy będą zdawać w terminie dodatkowym na początku czerwca, zdążyli donieść dokumenty do wybranej szkoły i mogli wziąć udział w normalnej rekrutacji, na równych prawach dla wszystkich aplikujących.

Nakazuje to Konstytucja

Podjęcie takich nadzwyczajnych działań będzie spełnieniem podstawowych zasad równego traktowania (art. 32 Konstytucji RP), prawa do nauki (art. 70 Konstytucji RP) oraz ochrony praw dziecka (art. 72 Konstytucji RP).

Mikołaj Pawlak wyraził również gotowość podjęcia się mediacji między rządem a nauczycielskimi związkami. Zaprosił do spotkania obu stron konfliktu na neutralnym gruncie, w siedzibie Rzecznika Praw Dziecka. Negocjacje powinny doprowadzić do porozumienia i zaprzestania protestu, który odbija się na dzieciach.

– Benjamin Franklin – słynny amerykański uczony i filozof, założyciel Stanów Zjednoczonych Ameryki i współtwórca Deklaracji Niepodległości – wierzył, że bramy mądrości nigdy nie zostają zamknięte. Nie zatrzaskujmy tych bram przed naszymi dziećmi – zaapelował Mikołaj Pawlak.