Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak zwrócił się do wszystkich kuratorów oświaty o powołanie w każdym województwie Rzecznika Praw Ucznia. – W ten sposób powstanie system wczesnego ostrzegania o zagrożeniach i problemach w szkole. Rzecznicy będą wsparciem dla nauczycieli i rodziców, a przede wszystkim osobami zaufania dla dzieci. Nigdy więcej nie może dojść do takiej tragedii jak w Wawrze – podkreśla Mikołaj Pawlak.

Zabójstwo w szkole podstawowej w Wawrze popełnione podczas przerwy lekcyjnej przez ucznia na drugim uczniu jest wstrząsającym przejawem zagrożeń, z jakimi dzieci mogą się spotkać w środowisku szkolnym.  Być może nie doszłoby do tej tragedii, gdyby ktoś w porę zareagował. Takimi osobami, wrażliwymi na sygnały od uczniów, jak też działającymi z własnej inicjatywy dla ochrony praw dzieci, na czele z prawem do życia i zdrowia, powinni stać się Rzecznicy Praw Ucznia. Mikołaj Pawlak wystąpił o ich powołanie  we wszystkich kuratoriach oświaty w całej Polsce. Każdy Rzecznik Praw Ucznia obejmowałby swym działaniem jedno województwo.

Postulat uczniów

– To postulat samych uczniów, z którym zwrócili się do mnie przedstawiciele Rady Dzieci i Młodzieży Rzeczypospolitej Polskiej przy Ministrze Edukacji Narodowej. Jako przykład młodzi ludzie wskazali Lubelskiego Kuratora Oświaty, który w listopadzie 2018 roku powołał Rzecznika Praw Uczniów województwa lubelskiego. Do jego zadań należy m.in. wspieranie uczniów i ich rodziców w sprawach dotyczących przestrzegania praw uczniów w szkole – wyjaśnia Mikołaj Pawlak.

Fundamentalnym prawem ucznia jest prawo do bezpieczeństwa. Niestety, nader często dochodzi w szkołach do różnego rodzaju przejawów przemocy i agresji. Co dziesiąty uczeń w Polsce jest ofiarą długotrwałego prześladowania. Sprawcami są rówieśnicy, ale dochodzi też do przemocy ze strony nauczycieli. Wskazywano, że aż jedna piąta uczniów doświadczyła upokorzenia przez nauczyciela. Jeden na siedmiu uczniów był przez nauczyciela straszony, a co dwudziesty doświadczył ze strony nauczyciela agresji fizycznej. Zauważono, że podobnie jak w przypadku przemocy między uczniami, rodzice często nie wiedzą o tym, iż ich dzieci są ofiarami przemocy ze strony nauczycieli. W jednej i drugiej sytuacji  osobami zaufania, do których mogliby zwrócić się uczniowie, powinni stać się ich Rzecznicy.

Przeciwko hejtowi

Do zadań Rzeczników Praw Ucznia należałoby także przeciwdziałanie cyberprzemocy, gdy uczniowie padają ofiarą hejtu i mowy nienawiści w internecie, a nie mają do kogo zwrócić się o pomoc. To poważny problem, z którym spotyka się nawet połowa nastolatków.

Rzecznicy zajmowaliby się również prawami uczniów związanymi z procesem nauczania. Jest to szczególnie ważne w sytuacji kryzysu spowodowanego strajkiem nauczycieli. Jak zauważa Rzecznik Praw Dziecka w liście skierowanym do kuratorów oświaty, skutki trzytygodniowej przerwy w zajęciach będą w szkole odczuwane przez wiele miesięcy. Głos dzieci powinien być więc w pełni słyszalny.

Chodzi też o „zwyczajne” sytuacje, jak zadawanie uczniom lekcji na weekendy i święta – kosztem ich prawa do wypoczynku – czy robienie niezapowiedzianych sprawdzianów w pierwszy dzień po feriach. Również w takich przypadkach Rzecznicy Praw Ucznia  pomagaliby uczniom.

Prawo do własnego zdania

– Zawsze podkreślałem, że szkoła powinna być miejscem, które tworzy właściwe warunki do nieskrępowanego rozwoju młodego człowieka, umożliwiając rozwój jego potencjałów i kompetencji społecznych. Uczniowie powinni mieć pewność, że ich potrzeby są ważne, a oni sami wspólnie z dorosłymi kreują szkolną rzeczywistość – mówi Rzecznik Praw Dziecka.

Mikołaj Pawlak ufa, że zaangażowanie Rzeczników Praw Ucznia przyczyni się do skuteczniejszego respektowania praw dzieci w polskich szkołach. Powołanie Rzeczników przyczyni się także do pełniejszej realizacji konstytucyjnego prawa dziecka do wysłuchania i do wyrażania własnego zdania.