Stała kontrola realizacji standardów opieki okołoporodowej przez podmioty lecznicze, budowanie świadomości pacjentów z zakresu przysługujących im praw, zapewnienie pacjentkom możliwości skorzystania ze znieczulenia zewnątrzoponowego, zmiany w zakresie opieki laktacyjnej i w obszarze opieki położnej nad matką i dzieckiem – to najbardziej istotne wskazania do realizacji uzgodnione podczas posiedzenia Komisji Ekspertów ds. Zdrowia Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, w którym uczestniczyły przedstawicielki Rzeczniczki Praw Dziecka.

Rzecznika Praw Obywatelskich reprezentował podczas posiedzenia zastępca RPO dr Valeri Vachev. W posiedzeniu uczestniczyli: główny koordynator ds. współpracy z partnerami społecznymi w BRPO Adela Gąsiorowska i zastępca Dyrektora Zespołu Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego w BRPO Marcin Malecko. Piotr Mierzejewski – dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego, współprzewodniczący Komisji Ekspertów ds. Zdrowia przy RPO był moderatorem spotkania.

Rzeczniczkę Praw Dziecka reprezentowały Katarzyna Skrętowska-Szyszko, Dyrektor Zespołu Spraw Społecznych oraz Justyna Oknińska-Janzen, główny specjalista w tym Zespole.

Tematem spotkania w dniu 21 lutego była problematyka opieki okołoporodowej w Polsce. Prezeska i radczyni prawna Fundacji Rodzić po Ludzku przedstawiły wyniki badań opinii kobiet związanych z opieką okołoporodową, zaś Prezeska Stowarzyszenia Małyssak wyniki „Raportu z monitoringu opieki laktacyjnej w Polsce za lata 2018-2022”. Kwestie dotyczące traumy porodowej przedstawiała dr Magdalena Chrzan-Dętkoś.

Podczas posiedzenia głos zabrali także konsultant krajowy w dziedzinie położnictwa i ginekologii prof. Krzysztof Czajkowski (wskazując przede wszystkim na kwestie dotyczące znieczulenia i zmniejszania bólu porodowego oraz na zagadnienia związane z cięciami cesarskimi), konsultant krajowy w dziedzinie perinatologii prof. dr hab. Mirosław Wielgoś, konsultant krajowa w dziedzinie neonatologii prof. Ewa Helwich oraz konsultant krajowa w dziedzinie pielęgniarstwa położniczo-ginekologicznego prof. Grażyna Iwanowicz-Palus (wskazując na aspekty związane z koniecznością ustalania oraz monitoringu wskaźników dla standardów opieki okołoporodowej).

Problemy w obszarze opieki okołoporodowej zostały także przedstawione z perspektywy spraw wpływających do Rzecznika Praw Pacjenta oraz Rzecznika Praw Dziecka – w wystąpieniu dyrektor Katarzyny Skrętowskiej-Szyszko. Przedstawicielka Rzeczniczki wskazała m.in. na problematykę wydawania karty urodzenia i karty martwego urodzenia, gdy urodzenie lub zgon dziecka nastąpił poza podmiotem leczniczym oraz podkreśliła występującą zapaść systemu pieczy zastępczej i w tym kontekście sytuację noworodków porzucanych przez rodziców, których nie ma gdzie umieszczać, jeśli nie wymagają hospitalizacji.

Po przeprowadzeniu debaty ustalono wnioski końcowe. Oto najistotniejsze z nich, które dotyczą praw dziecka:

• aktualnie obowiązujące standardy opieki okołoporodowej nie wymagają większych korekt. Konieczna jest natomiast stała kontrola ich realizacji przez podmioty. Podkreślono tu rolę kierownika podmiotu leczniczego, który w głównej mierze odpowiada za nadzór na wdrożeniem i realizacją standardów. Jego rolą jest także zapewnienie personelowi medycznemu szkoleń z zakresu obowiązujących standardów, praw pacjenta, dobrych praktyk czy komunikacji z pacjentem. Drugim istotnym organem kontrolnym jest NFZ. Stwierdzono, że niestosowanie się do wymogów standardów opieki okołoporodowej powinno stanowić okoliczność do zbadania celowości rozwiązania umowy zawartej przez płatnika publicznego z podmiotem leczniczym dopuszczającym się zaniechań;
• należy podjąć działania na rzecz budowania świadomości pacjentów z zakresu przysługujących im praw oraz obowiązujących podmioty standardów;
• zapewnienie pacjentkom możliwości skorzystania ze znieczulenia zewnątrzoponowego wciąż wymaga spełnienia dodatkowych warunków organizacyjnych (zespół anestezjologiczny, sala do wybudzeń i inne). Obecnie liczba stosowanych znieczuleń przy porodzie jest daleko niezadowalająca. Preferowane winny być zatem te podmioty lecznicze, które są rentowne i właściwie wyposażone oraz zapewniają odpowiedni personel;
• opieka laktacyjna w Polsce jest dalece niewystarczająca i nieefektywna. Wymagane są zmiany w tym zakresie i działania edukacyjne kierowane zarówno do kobiet w ciąży, matek, jak i do personelu medycznego;
• wymagane są zmiany organizacyjne i systemowe w obszarze opieki położnej POZ/środowiskowej nad matką i dzieckiem. Aktualnie istotne zastrzeżenia dotyczą organizacji sposobu realizacji świadczenia przez położną oraz dostępność do wizyt patronażowych.