18 listopada w Biurze Rzeczniczki Praw Dziecka już po raz trzeci odbyło się spotkanie Zespołu do spraw etyki badań z udziałem dzieci. Poprowadziła je prof. Małgorzata Michel, przewodnicząca tego gremium.

Członkowie Zespołu, podzieleni na grupy robocze, pracują nad konkretnymi obszarami m.in. aspektami prawnymi badań z udziałem dzieci, dobrymi praktykami ich przeprowadzania oraz zmapowania istniejących kodeksów i zasad prowadzenia badań z dziećmi w Polsce i za granicą. Jedna z grup pochyla się także nad specyficznymi potrzebami młodych osób, które nierzadko są pomijane w badaniach np. dzieci z niepełnosprawnościami.

W czasie spotkania Zespołu dyskutowano m.in. na tematy związane z badaniami przeprowadzanymi z udziałem dzieci z grup szczególnie wrażliwych oraz tego, w jaki sposób Zespół może opracować dobre praktyki etycznego włączania ich w badania. Omówiono także konieczność spojrzenia na udział dzieci w badaniach nie tylko pod kątem zagrożeń, ale także korzyści, jakie może on przynieść uczestnikom.

Dr Szymon Wójcik, lider grupy zajmującej się mapowaniem istniejących kodeksów wygłosił prezentację dotyczącą zakresu jej prac. Omówione zostały kluczowe elementy badań w świetle kodeksów oraz przepisów prawnych np. zgoda dziecka i rodzica na udział w badaniu.

W Polsce badania z udziałem dzieci zazwyczaj przeprowadza się po uzyskaniu zgody rodzica, jednak standardem powinno być również bezwzględne uzyskanie dobrowolnej zgody dziecka na udział w badaniu oraz zapewnienie mu możliwości wycofania jej w dowolnym momencie. Kwestia zgody na udział w badaniu wyrażanej przez młodego respondenta pokazuje, jak ważne jest interdyscyplinarne podejście do zrozumienia całego procesu badawczego. W przypadku zgody kluczowe znaczenie ma zarówno perspektywa prawna, w tym ochrona danych osobowych, proces uzyskiwania zgody od dziecka, z uwzględnieniem jego możliwości rozwojowych i poznawczych, jak również analiza nierównowagi sił w relacji dziecko-dorosły, która może wpływać na rzeczywistą dobrowolność wyrażanej zgody przez małoletniego respondenta.

W czasie spotkania oficjalne powołania otrzymali dr Michał Sitek, oddelegowany z Instytutu Badań Edukacyjnych do prac w Zespole oraz Magdalena Bachura z Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Spotkanie zakończyło się ustaleniem kierunków dalszych prac oraz wyznaczeniem kolejnego terminu spotkania, które odbędzie się 20 stycznia 2025 r.

Zespół do spraw etyki badań społecznych z udziałem dzieci został powołany w BRPD 25 lipca tego roku. Tworzą go nie tylko osoby dorosłe. Mocno reprezentowany jest w nim również głos młodego pokolenia. To pierwsza inicjatywa w Polsce na taką skalę, której celem jest zapewnienie szczególnej ochrony osobom młodym.