19 listopada Rzeczniczka Praw Dziecka i UNICEF Polska, w imieniu Koalicji Organizacji Pozarządowych zorganizowali debatę dotyczącą oceny postępów i wyzwań związanych z realizacją postanowień Konwencji w Polsce oraz zwrócili uwagę na konieczność ratyfikacji III protokołu fakultatywnego.

W 2024 r. mija 35 lat od przyjęcia przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych Konwencji o prawach dziecka. To dokument, który ustanowił powszechne standardy ochrony najmłodszych, wyznaczył kierunki realizacji i zasady poszanowania ich praw. Jest też fundamentem działania Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci UNICEF.

– Konwencja o prawach dziecka oraz zalecenia Komitetu Praw Dziecka są dla mnie kluczowe przy tworzeniu świata przyjaznego dzieciom. Niezbędna jest współpraca i wsłuchiwanie się w głos środowiska organizacji pozarządowych – podkreślała Monika Horna-Cieślak, Rzeczniczka Praw Dziecka. Dodała, że mając na uwadze prawo i bezpieczeństwo dzieci widzi pilną konieczność ratyfikacji III protokołu do Konwencji. – Dzięki temu Polska dołączy do grona państw, które wartości zapisane w Konwencji uznają za najwyższy priorytet.

– Monitorowanie wdrażania Konwencji to kluczowa działalność UNICEF zarówno w Polsce, jak i na świecie – mówiła Renata Bem, Dyrektor Generalna UNICEF Polska. – Mimo, że od jej uchwalenia minęło już 35 lat widzimy, iż w wielu obszarach taka weryfikacja jej realizacji jest niezbędna. Poszanowanie praw dziecka, zgodnie z kierunkami wyznaczonymi w dokumencie jest kluczowe, aby dzisiaj i w przyszłości najmłodsi mogli w bezpiecznych warunkach rozwijać pełnię swojego potencjału. 

W czasie debaty obecni byli przedstawiciele Koalicji Organizacji Pozarządowych monitorujących wdrażanie Konwencji o Prawach Dziecka w Polsce: Koalicja na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej, SOS Wioski Dziecięce, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Fundacja Rozwoju Dzieci, Fundacja Integracja, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Fundacja W Stronę Dialogu, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, ATD Czwarty Świat, Fundacja La Strada, Fundacja Szkoła z Klasą, EAN Polska.

W debacie nie zabrakło reprezentacji przedstawicieli rządu i polityki. Katarzyna Kotula, Ministra do Spraw Równości podkreśliła jak ważne są działania przeciwko przemocy domowej i wszystko, co związane jest z bezpieczeństwem dzieci. – Od lipca formalnie przejęłam zadania krajowego pełnomocnika ds. przeciwdziałania przemocy domowej. Mamy wiele planów i listę rzeczy, które trzeba zmienić – mówiła ministra. – Nasze nowe zadania to przede wszystkim nowelizacja obowiązujących przepisów oraz praca nad nową ustawą o związkach partnerskich, która powinna m.in. unormalizować sytuację dzieci pozostających w opiece partnerskiej.

Anna Mazurczak, dyrektorka Departamentu ds. Równego Traktowania w KPRM, Zuzanna Rudzińska Bluszcz, podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości oraz posłanka KO Monika Rosa, przewodnicząca sejmowej Komisji do spraw Dzieci i Młodzieży rozmawiały o postępie prac nad przepisami antyprzemocowymi, zwłaszcza w kontekście dzieci, ochronie wizerunku młodych osób oraz o roli zasad Konwencji w tworzeniu nowego prawa. Katarzyna Bogdziewicz, doradczyni Ministry Sprawiedliwości Litwy i członkini Międzyresortowej rady ds. dobrobytu dzieci mówiła o doświadczeniach litewskich związanych z ratyfikacją III protokołu do Konwencji. Zwróciła uwagę, że na Litwie dotąd zarejestrowano jedną skargę z wykorzystaniem procedur protokołu.

Debata podzielona była na panele, w których nacisk położono na wzmocnienie praw dziecka zwłaszcza w zakresie przeciwdziałania przemocy i reformę systemu pieczy zastępczej. Agnieszka Bąk, ekspertka Public Affairs IPSOS zwróciła uwagę na zatrważające wnioski badań realizowanych dla Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. – 11 mln Polek i Polaków dopuszcza bicie dzieci jako metodę wychowawczą – mówiła podczas swojego wykładu. – A aż 25 mln mówi o tym, że krzyk może być metodą dyscyplinującą.

Wyniki badań komentowały Renata Średzińska z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, Agnieszka Zobolewicz-Wiśniewska, La Strada Fundacja przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu oraz Agnieszka Niedźwiecka z Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego.

W panelu dotyczącym pieczy zastępczej poruszono problematykę luk systemowych w organizowaniu opieki na dziećmi, kwestię decentralizacji systemu, nadzoru nad przepływem dzieci cudzoziemskich oraz usamodzielnienia młodych osób niepełnosprawnych. – Trzeba położyć nacisk na odciążenie DPS-ów, gdyż tam trafiają również młodzi ludzie – mówiła Dominika Filipowicz z Fundacji Integracja. – Takie osoby przebywają w DPS-ach nierzadko do końca życia. A trzeba tylko tak zmienić system, aby prowadził do usamodzielnienia młodych osób niepełnosprawnych.

W panelu głos zabrały również Beata Kulig ze Stowarzyszenia SOS wioski Dziecięce w Polsce oraz Katarzyna Słubik ze Stowarzyszenia Interwencji Prawnej.

Szczególną uwagę poświęcono potrzebie ratyfikacji III protokołu fakultatywnego do Konwencji. Protokół, który umożliwia dzieciom i ich opiekunom składanie skarg do Komitetu Praw Dziecka w przypadku naruszenia ich praw, został podpisany przez Polskę w 2013 r. i od tego czasu wciąż czeka na ratyfikację. Potrzebę stosownych działań, a następnie stosownych prac legislacyjnych zasygnalizował m.in. Marcin Wolny z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. – Podpisaliśmy protokół wskazując w ten sposób, że chcemy dołączyć do grona państw ratyfikujących III Protokół, jednak za tym nie poszły konkretne kroki – mówił mec. Marcin Wolny. – To musi się zmienić.

Uwagę na to zwrócił również Jan Gawroński, społeczny zastępca Rzecznika Praw Dziecka. – Każde dziecko jest pełnoprawnym człowiekiem. Konieczność ratyfikacji III protokołu i zapewnienia pełnej ochrony praw dziecka to sprawy, które muszą zostać potraktowane priorytetowo – mówił podczas debaty. Podkreślił, że organizacje młodzieżowe złożyły w tej sprawie petycję do władz.

Ważnym elementem debaty był też panel, w którym młodzi ludzie mówili o znaczeniu Konwencji w ich życiu oraz o prawach jakie dokument daje dzieciom i młodzieży. Monika Horna-Cieślak była gospodynią tej części wydarzenia. Jej gośćmi były młode osoby zaangażowane społecznie i obywatelsko: Marcelina Maciąg, Zuzanna Głuch, Jan Bęczkowski, Nikola Soboń. – Które z tych praw jest dla Was najważniejsze? – dopytywała Rzeczniczka Praw Dziecka. Wśród najczęstszych odpowiedzi padały: prawo do głosu, prawo do edukacji, prawo do bezpieczeństwa.