„Przemoc wobec dzieci z doświadczeniem uchodźczym: przyczyny, zapobieganie, reagowanie” – to hasło konferencji, w której wzięli udział Adam Chmura, zastępca Rzeczniczki Praw Dziecka, Michał Żłobecki, dyrektor Zespołu Spraw Międzynarodowych i Konstytucyjnych BRPD oraz Paulina Kępista z tego zespołu.

Konferencja zorganizowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości, Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury (KSSiP) oraz Biuro ds. Reagowania na Potrzeby Uchodźców UNICEF odbyła się w Lublinie w dniach 5 – 6 grudnia. Wydarzenie otworzyli Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, podsekretarz Stanu w resorcie sprawiedliwości, prof. Piotr Girdwoyń, dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury oraz Milena Harizanova, dyrektorka Działu Ochrony Dzieci w Biurze ds. Reagowania na Potrzeby Uchodźców UNICEF.

Część merytoryczną rozpoczął wykład Adama Chmury. Zastępca RPD mówił o potrzebie zapewnienia szczególnej opieki i wsparcia dzieci z doświadczeniem uchodźczym jako o obowiązku państwa wynikającym z Konstytucji i prawa międzynarodowego. Podkreślał też potrzebę takiego konstruowania prawa, polityk i praktyk publicznych, które będzie sprzyjało budowaniu zaufania między dzieckiem, a zaangażowanymi instytucjami państwa, przełamując jego „niemoc instytucjonalną”.

– Ostatni rok i doświadczenia choćby dzieci uchodźczych przekraczających, w poszukiwaniu ochrony międzynarodowej, granicę polsko-białoruską, dobitnie pokazują nam, o jak wrażliwej grupie małoletnich mówimy. Co więcej, wśród tej grupy identyfikujemy dzieci, które niejako „do potęgi” potrzebują naszego wsparcia. To osoby młode bez opieki, które często wiele miesięcy wcześniej opuściły swój kraj ogarnięty wojną, które w swej podróży migracyjnej doświadczały wykorzystania i które już u bram Polski były poddawane przemocy przez przemytników i funkcjonariuszy służb białoruskich – mówił.

Zastępca RPD uczulał, że jeśli nie przemodelujemy systemu i nie damy tym dzieciom specjalistycznej i skrojonej do ich szczególnej sytuacji pieczy zastępczej, nie zapewnimy dobrej reprezentacji prawnej, to jako państwo prawdopodobnie nigdy nie zdobędziemy ich zaufania. Nie dowiemy się, czego te dzieci doświadczyły i jak możemy im pomóc.

Apel Adama Chmury nawiązywał m.in. do wystąpienia RPD i RPO do premiera Donalda Tuska o dostosowanie polskiego prawa do standardów ochrony praw migrujących dzieci bez opieki.

Zastępca RPD poruszył też kwestie dzieci z ukraińskiej pieczy zastępczej ewakuowanych, wraz z ich placówkami pieczy, do Polski, małoletnich obywateli Ukrainy, pozostających w naszym kraju wraz z opiekunami tymczasowymi i dzieci uchodźczych, wciąż umieszczanych w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców prowadzonych przez Straż Graniczną. Przedstawił też konkretne propozycje rozwiązań na rzecz małoletnich.

W panelu poświęconym prawnym i społecznym wyzwaniom związanym z przemocą wobec dzieci BRPD reprezentował Michał Żłobecki, dyrektor Zespołu Spraw Międzynarodowych i Konstytucyjnych. Paneliści zgodnie podkreślali, że detencja administracyjna małoletnich cudzoziemców – zarówno tych pozbawionych opieki, jak i pozostających pod opieką rodziców – nigdy nie jest zgodna z najlepszym interesem dziecka. Zawsze wykracza poza niezbędną konieczność i zawsze może pozostawić trwały ślad w psychice małoletnich.

W trakcie dyskusji mocno podkreślono, że dostęp dzieci uchodźczych do możliwości ubiegania się przez nie o ochronę międzynarodową musi być podstawą i gwarantem ich bezpieczeństwa prawnego.

W kolejnych panelach tematycznych eksperci, sędziowie, prokuratorzy, urzędnicy, przedstawiciele organizacji międzynarodowych i pozarządowych mieli możliwość omówienia również innych wyzwań związanych z przeciwdziałaniem przemocy wobec dzieci z doświadczeniem uchodźczym, ochroną dzieci z grup szczególnie wrażliwych oraz sytuacją dzieci uchodźczych w wymiarze.