W piątek 30 sierpnia w Biurze RPD odbyła się seria ważnych spotkań poświęconych aktualnej sytuacji dzieci przebywających w ukraińskich placówkach opiekuńczo-wychowawczych ewakuowanych do naszego kraju po 24. lutego 2022 r.

Po rozpoczęciu rosyjskiej pełnoskalowej agresji Polska i Ukrainy przyjęły, że instytucje te będą kontynuowały swoją działalność na terytorium RP, a strona polska stworzy ku temu jak najlepsze warunki. Zadanie to powierzono lokalnym ośrodkom pomocy społecznej i powiatowym centrom pomocy rodzinie, a ich koordynację – resortowi rodziny.

Obecnie z tego rodzaju bezpiecznego schronienia przed wojną korzysta w Polsce wciąż niemal tysiąc małoletnich obywateli Ukrainy. To im poświęcone były piątkowe spotkania w BRPD. Pierwsze – z Michałem Guciem, zastępcą dyrektora Departamentu Polityki Demograficznej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Damianem Różyckim, koordynatorem ds. ukraińskiej pieczy ewakuowanej w MRPiPS, kolejne – z Oleksandrem Plodystyi, Konsulem Ukrainy w Gdańsku, w którego okręgu funkcjonuje kilka ukraińskich placówek pieczy zastępczej, a także – z przedstawicielami UNHCR Polska (Babiche Routledge i Katarzyna Kuriata), UNICEF Refugee Response Office (Julia Durska i Oleksandra Churkina), Save the Children (Celina Kretkowska-Adamowicz i Irena Pujszo z Fundacji Human Doc) oraz Ambasady USA w Polsce (Scott Lang, Izabela Misiewicz-Santos i Karolina Gontarek).

Rzeczniczkę Praw Dziecka reprezentowali: Adam Chmura, zastępca RPD oraz Michał Żłobecki, dyrektor Zespołu Spraw Międzynarodowych i Konstytucyjnych BRPD i Agnieszka Matejczuk, główna specjalistka w tym zespole.

Monika Horna-Cieślak na każdym kroku podkreśla, że jest rzeczniczką praw każdego dziecka, niezależnie od jego obywatelstwa, wyznania, czy pochodzenia społecznego. – Zawsze wspierać będę zwłaszcza te osoby młode, które znalazły się w najtrudniejszych sytuacjach, m.in. pokrzywdzone w wyniku konfliktów zbrojnych, z doświadczeniem uchodźczym. Myślę tu m.in. o dzieciach i młodzieży z Ukrainy – zaznacza. 

Mając to na uwadze, uczestnicy spotkań w BRPD rozmawiali m.in. o tym, jakiego wsparcia potrzebują nadal dzieci z ukraińskich placówek pieczy zastępczej ewakuowanych do Polski, jakie są bieżące problemy, z którymi wciąż się zderzają i jak je rozwiązywać, łącząc możliwości faktyczne i prawne obu państw, ich instytucji, wspierających je organizacji międzynarodowych (UNHCR, UNICEF) i pozarządowych (m.in. Save the Children).

Adam Chmura podkreślał, jak istotna jest dobrze przygotowana, indywidualna ocena potrzeb dzieci – zarówno w kontekście ich dalszego, bezpiecznego funkcjonowania w Polsce, jak i ewentualnych decyzji o powrocie do Ukrainy. Oczywiście wyłącznie na tereny nieobjęte bezpośrednio działaniami wojennymi.

Eksperci BRPD oraz partnerzy z UNICEF, UNHCR, Save the Children i Ambasady USA zgodzili się, że indywidualna ocena potrzeb dzieci powinna zostać poprzedzona rzetelnym poinformowaniem małoletnich, jak ten proces będzie wyglądał oraz jakie konsekwencje mogą mieć jego wyniki. Konieczne jest stworzenie dzieciom dobrej, przyjaznej przestrzeni do rozmów z psychologami oraz przedstawicielami ukraińskich i polskich instytucji socjalnych, a także samej metodologii takich wywiadów.

– Najważniejsze jest spokojne wysłuchanie przy jednoczesnym wsłuchaniu się w głos każdego dziecka co do jego problemów, potrzeb i oczekiwań – podkreślał Adam Chmura.

Zwrócił uwagę, że równie istotna jest późniejsza analiza, czy i na ile dzieci ukraińskie z placówek ewakuowanych do Polski potrzebują wciąż wsparcia psychologicznego. A także – na ile takie wsparcie mogłoby być im zapewnione na Ukrainie, gdyby podjęto decyzję o powrocie małoletnich? I czy byłoby efektywne, zwłaszcza w kontekście traumy wojennej, której te dzieci doświadczyły?

– Wiemy, że strona ukraińska planuje wkrótce podjęcie takich działań weryfikacyjnych. Kibicujemy im i będziemy się starali je wesprzeć – dodał Adam Chmura.

W sprawach dzieci-uchodźców z Ukrainy Monika Horna-Cieślak, Rzeczniczka Praw Dziecka ściśle współpracuje z Komisarzem Praw Człowieka Ukrainy, Dmytro Lubinets i jego pełnomocniczką ds. Praw Dziecka, Iryną Suslova.