17 grudnia 2024 r. z racji objęcia przez Polskę prezydencji w Radzie UE odbyła się debata Medycznej Racji Stanu poświęcona kluczowym wyzwaniom polskiego system ochrony zdrowia w 2025 r. i w latach kolejnych. Rzeczniczkę Praw Dziecka reprezentowała Katarzyna Skrętowska, dyrektorka Zespołu Zdrowia i Spraw Socjalnych Biura RPD.

W styczniu tego roku przejęliśmy od Węgier przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej. W zakresie zdrowia priorytety zdrowotne Polski to: zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży, szeroko rozumiane zdrowie publiczne, cyfryzacja opieki zdrowotnej i bezpieczeństwo lekowe. Polska chce wprowadzić te zagadnienia do stałej agendy Komisji Europejskiej.

Katarzyna Skrętowska, dyrektorka Zespołu Zdrowia i Spraw Socjalnych Biura RPD zwróciła uwagę na działania Rzeczniczki Praw Dziecka w ramach Europejskiej Sieci Rzeczników Praw Dziecka (ENOC). Pokazują, że nie jesteśmy krajem osamotnionym w wielu problemach, z którymi się mierzymy. Zarówno, jeżeli chodzi o kontekst bezpieczeństwa lekowego, podejścia do profilaktyki zdrowotnej, czy do kwestii szczepień ochronnych. Wiemy, że im wyższy poziom rozwoju i zamożność danego kraju, tym jest lepsze zabezpieczenie i dostęp do opieki zdrowotnej.

Zdaniem przedstawicielki RPD, największym wyzwaniem jest świadomość społeczna i dojrzałość obywatelska. A to oznacza potrzebę wzrostu postaw prospołecznych i brania odpowiedzialności za swoje zdrowie. I tu kluczowe są postawy dorosłych, które mogą być wzorem dla młodych osób.

Katarzyna Skrętowska mówiła również o dostępności prawnej dzieci do opieki zdrowotnej. Chodzi tu o kwestię związaną ze zgodą małoletniego do udzielania mu świadczeń zdrowotnych, ale też z postawami rodziców i przedstawicieli ustawowych wobec szczepień ochronnych, profilaktyki HPV oraz podejmowania interwencji medycznych niezbędnych do ratowania zdrowia i życia – nie zawsze zgodnych z przekonaniami osób dorosłych.

Podczas debaty głos zabrał również dr Adam Jarubas, przewodniczący komisji zdrowia SANT Parlamentu Europejskiego. Mówił, że w czasie prezydencji trzeba brać pod uwagę okoliczności zewnętrzne, związane z wojną w Ukrainie czy uzależnieniem od leków i substancji czynnych pochodzących z Azji.

Polska prezydencja w obszarze zdrowia przyjęta kilka filarów bezpieczeństwa zdrowotnego: zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży, cyfrowa transformacja opieki zdrowotnej, promocja zdrowia i profilaktyka chorób, bezpieczeństwo lekowe. Mamy uchwaloną tzw. Europejską Przestrzeń Danych Zdrowotnych (EHDS, European Health Data Space), a to otwiera możliwość rozwoju transgranicznych usług zdrowotnych, ale też badań nad nowymi lekami i terapiami oraz dostępu do większych zasobów danych dla badaczy.

Wojciech Konieczny, sekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia zwrócił uwagę, że powinniśmy „stanąć w prawdzie”, dokonać rzetelnej oceny systemu i następnie rozpocząć zmiany.

Z kolei Michał Sutkowski, prezes elekt Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce, zaproponował powołanie – na wzór holenderskiej Komisji Dekkera – zespołu, który opracuje założenia polskiej reformy systemu ochrony zdrowia.

Zdaniem ekspertów konieczne jest postawienie na szeroko rozumianą profilaktykę w zdrowiu. Jednym z jej elementów jest niewątpliwie adherence (przestrzeganie zasad terapii), bowiem tylko dzięki przestrzeganiu zaleceń terapeutycznych, zarówno tych dotyczących modyfikacji stylu życia jak i leczenia farmakologicznego można osiągać cele profilaktyki wtórnej.

Dla zdrowia dzieci istotne jest poszerzenie badań przesiewowe noworodków w kierunku: ciężkiego skojarzonego niedoboru odporności (SCID), galaktozemii, choroby Pompe’go, choroby Fabry’ego, choroby Gaucher’a, mukopolisacharydozy typu I (MPS-I). Eksperci zwracają również uwagę na pilną potrzebę wprowadzenia badań przesiewowych w kierunku takich chorób jak leukodystrofia metachromatyczna (MLD), hipercholesterolemia oraz cukrzyca typu 1.

Zwrócono również uwagę na leczenie i profilaktykę chorób rzadkich u dzieci, chorób zakaźnych oraz szczepień. Wskazano na postępy w zapobieganiu HIV i zwalczaniu AIDS oraz na walkę z substancjami psychoaktywnymi.

Prof. Zbigniew Żuber, kierownik Katedry Pediatrii KAAFM oraz Oddziału Dzieci Starszych z pododdziałami neurologii i reumatologii Szpitala Dziecięcego św. Ludwika w Krakowie wyraził nadzieję na postęp w finansowaniu opieki medycznej, który w naszym kraju powinien być absolutnym priorytetem.

Z kolei dr Jakub Gierczyński, przywołując listopadowy raport OECD podkreślał, że patrząc na wydatki w przeliczeniu na głowę mieszkańca (EUR PPP) Polska wydaje 1,9 tys. euro, Czechy nieco ponad 2,8 tys., a średnia unijna to blisko 3,6 tys.