W Sejmie odbyło się wysłuchanie publiczne rządowego projektu nowelizacji ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP zawierającego mechanizm czasowego, terytorialnego zawieszeniu prawa do ubiegania się o ochronę międzynarodową. Rzeczniczkę Praw Dziecka reprezentował Adam Chmura, zastępca RPD.

4 lutego, podczas wysłuchania publicznego w Sejmie, Adam Chmura poinformował, że stanowisko Rzeczniczki Praw Dziecka wobec przedłożonych propozycji pozostaje krytyczne. Przekonywał, że projektowany akt wprowadza rozwiązania nieznane polskiemu prawu i bardzo poważnie ingerujące w sferę konstytucyjnych i konwencyjnych praw i wolności, w tym praw dziecka.

Zawieszenie prawa do azylu. Stanowisko Rzeczniczki Praw Dziecka

Adam Chmura mówił, że państwo ma prawo się bronić przed zagrożeniami dla swojego bezpieczeństwa. Podkreślał jednak, że powinno to czynić to w sposób nie pozbawiający żadnej osoby prawa do indywidualnej oceny jej sytuacji faktycznej. Wyrażał także obawę, czy projektowane rozwiązania nie doprowadzą do rozdzielania rodzin na granicy polsko-białoruskiej.

Zastępca Rzeczniczki Praw Dziecka przekonywał podczas wysłuchania, że rozumie intencje projektodawcy, który ma na uwadze zapewnienie bezpieczeństwa państwa, jak również okoliczność, że względy bezpieczeństwa państwa mogą uzasadniać ustawowe ograniczenie praw i wolności konstytucyjnych. Podkreślił jednak, że takie ograniczenia nigdy nie mogą naruszać samej istoty prawa konstytucyjnego – wyrażonej w art. 56 Konstytucji, możliwości ubiegania się o udzielenie ochrony międzynarodowej i jej uzyskania na warunkach określonych w Konwencji genewskiej dotyczącej statusu uchodźców. Poprosił także o zastanowienie się, czy tego samego efektu, jak ten, który zamierza osiągnąć rząd proponowanymi przepisami, nie można by uzyskać stosując mniej kontrowersyjne instrumenty prawne. Np. wprowadzając do polskiego prawa procedury graniczne, łącząc postępowanie uchodźcze i powrotowe, rezygnując m.in. z dwuinstancyjnego postępowania administracyjnego w sprawach cudzoziemców.

Zaznaczał, że do prawa do ubiegania się ochronę międzynarodową odwołuje się także Konwencja o prawach dziecka, Konwencja rzymska o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Konwencja o zapobieganiu torturom, innemu nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu, lub karaniu.

W sprawie proponowanych zmian krytycznie wypowiedziały się także liczne organizacje pozarządowe, społeczne, pomocowe i eksperckie, m.in.: UNHCR, Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Amnesty International, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Save the Children, Fundacja Ocalenie i inne.

Podkreślenia wymaga natomiast, że różnice, które pojawiają się między Biurem RPD a MSWiA, np. właśnie w zakresie oceny dopuszczalności tymczasowego zawieszania prawa do ubiegania się cudzoziemców (w tym rodzin z dziećmi) o ochronę międzynarodową, nie przeszkadzają w dobrej i potrzebnej pracy na rzecz dzieci cudzoziemskich w innych obszarach prawa migracyjnego i azylowego z samym resortem spraw wewnętrznych, jak i podległymi mu organami i służbami.

Propozycje zmian w prawie migracyjnym. RPD: kluczowa ochrona małoletnich, zwłaszcza dzieci bez opieki