SOS
Strefa dziecka
Strefa dorosłego
O rzeczniczce
Aktualności
Rzecznik Praw Dziecka.
Dz.U.2023.292 t.j. z dnia 2023.02.14
Status: Akt obowiązujący
Wersja od: 14 lutego 2023r.
tekst jednolity
Wejście w życie:
31 stycznia 2000 r.
Moc wsteczna:
1 stycznia 2000r.
USTAWA
z dnia 6 stycznia 2000 r.
o Rzeczniku Praw Dziecka
Art. 1. [Podstawowe zadania Rzecznika Praw Dziecka; kwalifikacje wymagane od Rzecznika Praw Dziecka]
1) jest obywatelem polskim;
2) posiada pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych;
3) nie był skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne;
4) ukończył studia wyższe i uzyskał tytuł magistra lub tytuł równorzędny;
5) ma co najmniej pięcioletnie doświadczenie w pracy z dziećmi lub na ich rzecz;
6) jest nieskazitelnego charakteru i wyróżnia się wysokim autorytetem ze względu na walory moralne i wrażliwość społeczną.
Art. 2. [Dziecko w rozumieniu ustawy]
Art. 3. [Zadania Rzecznika Praw Dziecka]
1) prawa do życia i ochrony zdrowia;
2) prawa do wychowania w rodzinie;
3) prawa do godziwych warunków socjalnych;
4) prawa do nauki.
Art. 4. [Powołanie Rzecznika Praw Dziecka]
Art. 5. [Ślubowanie]
Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków Rzecznik składa przed Sejmem następujące ślubowanie:
„Ślubuję uroczyście, że przy wykonywaniu powierzonych mi obowiązków Rzecznika Praw Dziecka dochowam wierności Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, będę strzec praw dziecka, kierując się przepisami prawa, dobrem dziecka i dobrem rodziny. Ślubuję, że powierzone mi obowiązki będę wypełniać bezstronnie, z najwyższą sumiennością i starannością, że będę strzec godności powierzonego mi stanowiska oraz dochowam tajemnicy prawnie chronionej.”.
Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania „Tak mi dopomóż Bóg”.
Art. 6. [Kadencja Rzecznika Praw Dziecka]
Art. 7. [Immunitet Rzecznika Praw Dziecka]
2a. Rzecznik może wyrazić zgodę na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej za wykroczenia, o których mowa w ust. 2b, w trybie określonym w tym przepisie.
2b. W przypadku popełnienia przez Rzecznika wykroczenia, o którym mowa w rozdziale XI ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2022 r. poz. 2151, 2311, 2581 i 2600), przyjęcie przez Rzecznika mandatu karnego albo uiszczenie grzywny, w przypadku ukarania mandatem karnym zaocznym, o którym mowa w art. 98 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2022 r. poz. 1124), stanowi oświadczenie o wyrażeniu przez niego zgody na pociągnięcie go do odpowiedzialności w tej formie.
2c. Rzecznik nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.
1) zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej ani wykonywać innych zajęć zawodowych;
2) należeć do partii politycznej;
3) prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z obowiązkami i godnością jego urzędu.
Art. 7a. [Przedawnienie czynu objętego immunitetem]
Przedawnienie w postępowaniu karnym czynu objętego immunitetem nie biegnie w okresie korzystania z immunitetu.
Art. 7b. [Złożenie wniosku o wyrażenie zgody na pociągnięcie Rzecznika Praw Dziecka do odpowiedzialności karnej]
1) oznaczenie wnioskodawcy oraz pełnomocnika, o ile został ustanowiony;
2) imię i nazwisko oraz datę i miejsce urodzenia Rzecznika;
3) wskazanie podstawy prawnej wniosku;
4) dokładne określenie czynu, którego dotyczy wniosek, ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz jego skutków, a zwłaszcza charakteru powstałej szkody;
5) uzasadnienie.
Art. 7c. [Rozpatrzenie wniosku o wyrażenie zgody na pociągnięcie Rzecznika Praw Dziecka do odpowiedzialności karnej]
Art. 7d. [Wniosek o wyrażenie zgody na zatrzymanie lub aresztowanie Rzecznika Praw Dziecka]
1) oznaczenie wnioskodawcy;
3) dokładne określenie czynu oraz jego kwalifikację prawną;
4) podstawę prawną zastosowania określonego środka;
5) uzasadnienie, wskazujące w szczególności na konieczność zastosowania określonego środka.
Art. 7e. [Uchwała Sejmu w przedmiocie wyrażenia zgody na pociągnięcie Rzecznika Praw Dziecka do odpowiedzialności karnej albo jego zatrzymanie lub aresztowanie]
Art. 7f. [Odpowiedzialność Rzecznika Praw Dziecka za wykroczenia]
Przepisy ustawy dotyczące odpowiedzialności karnej Rzecznika stosuje się odpowiednio do odpowiedzialności za wykroczenia.
Art. 7g. [Szczegółowy tryb postępowania w przedmiocie wyrażenia zgody na pociągnięcie Rzecznika Praw Dziecka do odpowiedzialności karnej albo jego zatrzymanie lub aresztowanie]
Szczegółowy tryb postępowania w sprawach, o których mowa w art. 7a-7f, określa regulamin Sejmu.
Art. 8. [Odwołanie Rzecznika Praw Dziecka przed upływem kadencji]
1) zrzekł się on sprawowania urzędu;
2) stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby lub utraty sił, stwierdzonych orzeczeniem lekarskim;
3) sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu;
4) został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne.
Art. 9. [Tryb podejmowania działań przez Rzecznika Praw Dziecka]
Art. 10. [Kompetencje Rzecznika Praw Dziecka]
1) zbadać, nawet bez uprzedzenia, każdą sprawę na miejscu;
2) żądać od organów władzy publicznej, organizacji lub instytucji złożenia wyjaśnień, udzielenia informacji lub udostępnienia akt i dokumentów, w tym zawierających dane osobowe, także do wglądu w Biurze Rzecznika Praw Dziecka;
2a) zgłosić udział w postępowaniach przed Trybunałem Konstytucyjnym wszczętych na podstawie wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich lub w sprawach skargi konstytucyjnej, dotyczących praw dziecka oraz brać udział w tych postępowaniach;
2b) występować do Sądu Najwyższego z wnioskami w sprawie rozstrzygnięcia rozbieżności wykładni prawa w zakresie przepisów prawnych dotyczących praw dziecka;
2c) wnieść kasację albo skargę kasacyjną od prawomocnego orzeczenia, w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach;
3) żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych oraz wziąć udział w toczącym się już postępowaniu – na prawach przysługujących prokuratorowi;
3a) wziąć udział w toczącym się już postępowaniu w sprawach nieletnich – na prawach przysługujących prokuratorowi;
4) żądać wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa;
5) zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnosić skargi do sądu administracyjnego, a także uczestniczyć w tych postępowaniach – na prawach przysługujących prokuratorowi;
6) wystąpić z wnioskiem o ukaranie w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach;
7) zlecać przeprowadzanie badań oraz sporządzanie ekspertyz i opinii.
1a. Rzecznik, kierując się dobrem dziecka oraz przesłankami wskazującymi na brak możliwości zapewnienia dzieciom rodzinnej pieczy zastępczej, wydaje opinię, o której mowa w art. 106 ust. 4 pkt 2 lit. j ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2022 r. poz. 447, 1700 i 2140).
Art. 10a. [Zwracanie się do organów, organizacji lub instytucji o podjęcie działań na rzecz dziecka]
Art. 10b. [Obowiązek współdziałania z Rzecznikiem Praw Dziecka oraz udzielania mu pomocy]
Organ, organizacja lub instytucja, do których zwróci się Rzecznik, są obowiązane z nim współdziałać i udzielać mu pomocy, a w szczególności:
1) zapewnić dostęp do akt i dokumentów badanej sprawy;
2) udzielać Rzecznikowi żądanych przez niego informacji i wyjaśnień;
3) udzielać wyjaśnień dotyczących podstawy faktycznej i prawnej swoich rozstrzygnięć.
Art. 10c. [Przetwarzanie informacji przez Rzecznika Praw Dziecka]
Art. 11. [Oceny i wnioski przedstawiane przez Rzecznika Praw Dziecka]
Art. 11a. [Współdziałanie Rzecznika Praw Dziecka z innymi podmiotami]
Rzecznik współdziała ze stowarzyszeniami, ruchami obywatelskimi, innymi dobrowolnymi zrzeszeniami i fundacjami działającymi na rzecz ochrony praw dziecka.
Art. 12. [Informowanie parlamentu o pracach Rzecznika Praw Dziecka]
Art. 13. [Biuro i zastępca Rzecznika Praw Dziecka]
Art. 14. [Pokrywanie wydatków związanych z funkcjonowaniem Rzecznika Praw Dziecka]
Wydatki związane z funkcjonowaniem Rzecznika są ujmowane w ustawie budżetowej i pokrywane z budżetu państwa.
Art. 15.
W ustawie z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. Nr 20, poz. 101, z 1982 r. Nr 31, poz. 214, z 1985 r. Nr 22, poz. 98 i Nr 50, poz. 262, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1989 r. Nr 34, poz. 178, z 1991 r. Nr 100, poz. 443, z 1993 r. Nr 1, poz. 1, z 1995 r. Nr 34, poz. 163 i Nr 142, poz. 701, z 1996 r. Nr 73, poz. 350, Nr 89, poz. 402, Nr 106, poz. 496 i Nr 139, poz. 647, z 1997 r. Nr 75, poz. 469 i Nr 133, poz. 883, z 1998 r. Nr 155, poz. 1016 i Nr 160, poz. 1065 oraz z 1999 r. Nr 110, poz. 1255) w art. 2 w pkt 2 po wyrazach „Rzecznika Praw Obywatelskich,” dodaje się wyrazy „Rzecznika Praw Dziecka,”.
Art. 16.
W ustawie z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214, z 1984 r. Nr 35, poz. 187, z 1988 r. Nr 19, poz. 132, z 1989 r. Nr 4, poz. 24 i Nr 34, poz. 178 i 182, z 1990 r. Nr 20, poz. 121, z 1991 r. Nr 55, poz. 234, Nr 88, poz. 400 i Nr 95, poz. 425, z 1992 r. Nr 54, poz. 254 i Nr 90, poz. 451, z 1994 r. Nr 136, poz. 704, z 1995 r. Nr 132, poz. 640, z 1996 r. Nr 89, poz. 402 i Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 98, poz. 604, Nr 133, poz. 882 i 883 i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 131, poz. 860, Nr 155, poz. 1016 i Nr 162, poz. 1118 oraz z 1999 r. Nr 49, poz. 483 i Nr 70, poz. 778) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).
Art. 17.
W ustawie z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 1991 r. Nr 109, poz. 471, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 oraz z 1999 r. Nr 49, poz. 483) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).
Art. 18.
W ustawie z dnia 23 grudnia 1994 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej (Dz. U. z 1995 r. Nr 34, poz. 163, z 1996 r. Nr 106, poz. 496 i Nr 139, poz. 647, z 1997 r. Nr 133, poz. 883, z 1998 r. Nr 117, poz. 756, Nr 155, poz. 1014 i 1016 i Nr 160, poz. 1059 oraz z 1999 r. Nr 62, poz. 684 i Nr 72, poz. 802) w art. 2 w ust. 2 w pkt 1 po wyrazach „Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich,” dodaje się wyrazy „Biurze Rzecznika Praw Dziecka,”.
Art. 19.
W ustawie z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz. U. Nr 73, poz. 350 i Nr 137, poz. 638, z 1997 r. Nr 28, poz. 153, Nr 98, poz. 604, Nr 106, poz. 679, Nr 121, poz. 770 i Nr 160, poz. 1080, z 1998 r. Nr 162, poz. 1118 oraz z 1999 r. Nr 52, poz. 527 i 528) w art. 30 w ust. 1 po wyrazach „w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich,” dodaje się wyrazy „w Biurze Rzecznika Praw Dziecka,”.
Art. 20.
W ustawie z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014 oraz z 1999 r. Nr 38, poz. 360, Nr 49, poz. 485, Nr 70, poz. 778 i Nr 110, poz. 1255) w art. 83 w ust. 2 po wyrazach „Rzecznika Praw Obywatelskich,” dodaje się wyrazy „Rzecznika Praw Dziecka,”.
Art. 21.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2000 r.