Jak wspierać dziecko przed i w trakcie egzaminów?

Zdjęcie nastolatki i kobiety siedzących przy biurku. Dziewczynka jest na pierwszym planie, chowa twarz w dłoń. W tle jasna ściana i okno.

Okres wiosenny dla wielu nastolatków wiąże się z silnym stresem. To właśnie wtedy młodzi ludzie stają przed ważnymi życiowymi decyzjami, takimi jak wybór nowej szkoły, planowanie swojej przyszłości edukacyjnej oraz przystępowanie do egzaminów. Widmo tych zmian i wyzwań może być bardzo przytłaczające dla nich

Jak w tym czasie być wsparciem dla młodego człowieka? Jak pomóc w przejściu przez ten trudny okres?

  • Bądź dostępny/a i otwarty/a dla dziecka. W tych trudnych dla niego chwilach, ważne jest, aby wiedziało, że może na Ciebie liczyć. Podczas rozmowy unikaj oceniania i kwestionowania tego, co mówi. Usłysz, a nie słuchaj. Wykaż zainteresowanie jego uczuciami i myślami, zapytaj o samopoczucie i o to, co aktualnie go trapi. Nie zostawiaj jego słów bez odpowiedzi, dając mu poczucie, że jest naprawdę ważne i że możecie razem przezwyciężyć wszystkie trudności.
  • Bądź uważny/a. Jeśli zauważysz, że dziecko ma problemy w codziennym  funkcjonowaniu, takie jak  problemy z koncentracją, gonitwa myśli, zaniki pamięci, nadmierne zmęczenie, nie lekceważ tych sygnałów. To mogą być znaki, że doświadcza dużego stresu i napięcia. Choć stres jest naturalną reakcją, nie można go całkowicie wyeliminować. Można jednak nauczyć się go kontrolować i zmniejszyć jego negatywne skutki.
  • Zachęcaj do wypróbowywania technik relaksacyjnych. Pozwolą one zmniejszyć napięcie i poprawić ogólne samopoczucie. Możesz polecić metody oddechowe, takie jak technika 4-7-8 czy oddychanie „w kwadrat”, a także różnego rodzaju ćwiczenia relaksacyjne, na przykład metodę Jacobsona lub wizualizację.
  • Zachęć do aktywności fizycznej. Zaproponuj wspólną aktywność, dostosowaną do zainteresowań dziecka, na przykład wyjście na basen, spacer, grę w piłkę lub zajęcia taneczne.
  • Bądź wsparciem, zarówno w chwilach sukcesu, jak i porażek. Dzięki temu dziecko będzie wiedziało, że zawsze może na Ciebie liczyć, niezależnie od wyniku. Często podkreślaj, swoją dumę z jego wyników i wiarę w jego możliwości.
  • Porozmawiaj o obawach. Wyrażenie ich „na głos” jest pierwszym krokiem w radzeniu sobie z ewentualnymi niepowodzeniami. Zapytaj „Co się stanie, jeśli nie zdasz?” i pomóż dziecku zracjonalizować myśli. Razem możecie przygotować strategię wsparcia, którą będziecie mogli zastosować w przypadku tzw. “czarnego scenariusza”.
  • Zadbaj o urozmaiconą dietę i odpowiednie nawodnienie. Pamiętaj, że odpowiednia dieta może znacząco wpłynąć na poziom energii, koncentrację i zdolność radzenia sobie ze stresem podczas egzaminów, a odpowiednie nawodnienie wspomaga funkcje mózgu.
  • Podziel się swoim doświadczeniem. Opowiedz dziecku, jak Ty radziłeś/aś sobie z egzaminami i jak przezwyciężałeś/aś stres. Razem możecie przejrzeć arkusze egzaminacyjne, które są dostępne w internecie i omówić, na co zwracać szczególną uwagę podczas rozwiązywania zadań.

Egzaminy to trudny czas, pełen wyzwań zarówno dla nastolatków, jak i dla ich opiekunów. Warto w tym czasie zadbać również o siebie. Pamiętaj jednak, że głównym celem powinno być dobro Twojego dziecka, a nie realizacja własnych marzeń czy ambicji.

  • Nie krytykuj dziecka, jeśli czegoś nie potrafi lub nie rozumie – np. „Każdy zrobiłby to zadanie”. Zamiast tego, oferuj wsparcie i zachęcaj do próbowania.
  • Nie wypominaj braku wcześniejszego przygotowania – np. „Trzeba było wcześniej się uczyć”. Taka postawa może zwiększyć napięcie i poczucie winy. Zamiast tego skup się na teraźniejszości i poszukaj sposobów, jak tu i teraz pomóc dziecku.
  • Nie bagatelizuj uczuć i emocji dziecka, nawet jeśli wydają się Tobie przesadzone – np. „Nie przesadzaj, to tylko głupi egzamin”. Takie podejście może sprawić, że dziecko poczuje się niedocenione, a jego uczucia umniejszone i nieważne. Słuchaj uważnie i okaż dziecku zrozumienie.
  • Nie obarczaj dziecka swoimi emocjami – np. „Załamię się jak tego nie zdasz”. Przerzucanie swoich emocji na dziecko może dodatkowo je obciążyć i zwiększyć stres.
  • Nie przerzucaj swoich ambicji na dziecko – np. „Musisz osiągnąć wysoki wynik, żeby zostać lekarzem jak ja”. Pozwól dziecku rozwijać się i podejmować własne decyzje.

Pamiętaj, że najważniejsze jest to, abyś był/a obok swojego dziecka niezależnie od wyników i jego decyzji. Daj mu poczucie, że jest kochane i wspierane, bez względu na wszystko. Twój spokój i wsparcie są kluczowe, by pomóc dziecku przetrwać ten stresujący czas i zachować równowagę emocjonalną.