Piecza zastępcza powinna mieć charakter tymczasowy z dążeniem do możliwie jak najszybszego powrotu dziecka do rodziny biologicznej, a jeżeli jest to niemożliwe, do adopcji dziecka. Rzeczniczka Praw Dziecka zwróciła się do resortów sprawiedliwości oraz rodziny o podjęcie działań zmierzających do wszczynania postępowań sądowych w sprawach z zakresu pieczy bez zbędnej zwłoki.

RPD podkreśliła w wystąpieniu generalnym z 21 listopada do Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, jak bardzo liczy się czas podejmowania rozstrzygnięć w przedmiocie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, które przebywa w pieczy zastępczej.

– Termin 18 miesięcy wyznacza maksymalny okres, w jakim powinno dojść do złożenia przez organizatora pieczy zastępczej wniosku do sądu o wszczęcie postępowania sądowego – pisze do Adama Bodnara i Agnieszki Dziemianowicz – Bąk, Monika Horna-Cieślak. Jeżeli z okoliczności sprawy wynika jasno, że nie ma możliwości powrotu dziecka do rodziny, organizator pieczy powinien jak najszybciej złożyć do sądu wniosek o wszczęcie postępowania. Bezzasadne jest oczekiwanie na upływ 18 miesięcy, gdyż ustawodawca uregulował jedynie maksymalny czas, w jakim powinno dojść do złożenia wniosku.

Zdaniem RPD, przepisy nie wskazują minimalnego okresu na wniosek, gdyż zasadność jego złożenia powinna być każdorazowo oceniana w okolicznościach sprawy. W szczególności brak zainteresowania dzieckiem ze strony rodziców powinien skłaniać organizatora pieczy do jak najszybszego złożenia wniosku do sądu. Nie może być mowy o pracy z rodziną, która nie wykazuje chęci do tej pracy.

Rzecznika zauważyła, że nie ma przy tym obawy o dobro dziecka, z uwagi na przedwczesność wniosku organizatora pieczy o wszczęcie postępowania. To sąd będzie podejmował decyzję o jego wszczęciu i w jego toku wyjaśni wszystkie okoliczności przeprowadzając postępowanie dowodowe. Istotne jest również, by sąd procedował w trybie pilnym, mając na uwadze, że im dłużej dziecko przebywa w pieczy zastępczej, tym mniejsze są szanse na przysposobienie.

RPD dodała, że złożenie wniosku bez zbędnej zwłoki o wszczęcie postępowania sądowego przez organizatora pieczy zastępczej jest również istotne w sytuacji, gdy jest podstawa do oceny, że powrót dziecka do środowiska rodzinnego jest możliwy i zgodny z jego dobrem.

– Zarówno zbyt późne wnioski organizatorów pieczy zastępczej o wszczęcie postępowań sądowych o wydanie zarządzeń wobec dziecka, brak reakcji sądu na te wnioski czy też przedłużające się postępowania sądowe regulujące sytuację dziecka naruszają jego dobro. Wydłuża się czas pozostawania dziecka w pieczy, utrudniony jest jego powrót do rodziny biologicznej albo zmniejszają się szanse na adopcję. Powoduje to również, że rodzice zastępczy nie mogą zostać opiekunami prawnymi – wskazuje w wystąpieniu do ministerstw Monika Horna-Cieślak.

Pismo do MS i MRPiPS w sprawie pieczy zastępczej